
Pawonkidulan | Dasanama merupakan salah satu kelebihan Bahasa Jawa. Dasanama adalah beberapa kata yang memiliki arti/makna yang sama. Dalam Bahasa Indonesia mirip dengan sinonim. Untuk penggunaannya, biasa digunakan dalam tembang.
Berikut adalah daftar Dasanama lengkap dengan artinya:
Dasanama Jawa
- Abang (merah) = abrit, rekta, jingga, jenar
- Abang enom (merah muda) = dadu
- Aku = ulun, amba, ingong, ingwang, ingsun, kawula, manira
- Anggone (olehnya) = olehe, denya, dera, denira
- Anak = putra, weka, suta, sunu, atmaja, tanaya, yoga, sunu, siwi
- Angin = barat, samirana, bayu, bajra, lesus, aliwawar, pawana, maruta, sindhung, tatagata, pracandha, anila, riwut
- Anom (muda) = mudha, taruna, taruni, timur
- Arep (pertama/awal) = ayun, apti, arsi, arsa, septa
- Asu (anjing) = sona, srenggala, anjing, cemera
- Awak (badan) = angga, lingga, dhiri, badan, raga, jasmani tubuh, salira
- Banget = dhahat, luwih, asru, mandra, sakamantyan, tan sipi, arda
- Bangke (bangkai) = parasu, kunarpa, wangke, sawa, kuwanda, mayit
- Banyu (air) = sindu, we, toya, tirta, udaka, warih, jala, jahni, her, tuban, jahnawi
- Beda = beneh, liya, pae
- Biyen (dulu) = dhingin, dihin, riyin, nguni, duk ing kuna
- Biru = nila, bintulu
- Bodho (bodoh) = pengung, kumprung, jugul, punggung, pingging, mudha, mudha dama
- Buta (raksasa) = raseksa, wil, diyu
- Dalan (jalan) = marga, margi, lurung, enu, delanggung
- Dhewe (sendiri) = piyambak, pribadi, priyangga, anggana
- Dhuwit (uang) = arta, yatra, uwang, picis
- Dhuwur (tinggi) = luhur, inggil, dhuhur, punjung
- Duta = caraka, cundhaka, wimbasara, gandhek, kongkonan, kengkenan, utusan
- Endah (indah) = peni, raras, raras rum, halep, resmi, wicitra
- Emas = kencana, kanaka, jene, rukma, suwarna, rukmi
- Embok (ibu) = biyung, wibi, umi, biyang, ibu, rena, indhung
- Gajah = esthi, dipangga, dwipangga, liman
- Galak = rota, lodra, rodra, krura, kruraya, pragalba, wirodra, wiroda, darpa, darpaya
- Gawe (kerja/membuat) = kardi, karya, karti, yasa, makirtya
- Geni (api) = agni, brama, dahana, pawaka, bahni, nala
- Godhong (daun) = ron, patra, rondhon
- Gunem (gumam) = wacana, angling, wicara, wuwus
- Gunung = giri, parwata, prawata, prabata, redi, ardi, wukir, meru, acala, aldaka
- Ijo (hijau) = ijem, wilis
- Ireng (hitam) = cemeng, kresna, langking
- Jeneng (nama) = aran, asma, penengeran, wewangi, kekasih, peparab, jejuluk
- Kabeh (semua) = sadaya, sagung, sanggya, salir, salwir, sakalir, sakweh, sadarum
- Kalah = kandhah, kandhih, kandhap, kelindhih, ketitih, kasor
- Kali (sungai) = bengawan, narmada, benawi, lepen
- Kanca (teman) = rowang, rewang, kanthi
- Kangen = oneng, wulangun
- Kasmaran (asmara) = kepencut, kesengsem, brangta, brangti, wuyung
- Katon (terlihat) = keksi, kawistara, kasatmata, kawuryan
- Karep (ingin) = kapti, kayun, karsa
- Kawruh (pengetahuan) = guna, pangawikan, sastra, wedha, widya
- Kembang (bunga) = sekar, puspa, padma, puspita, kusuma
- Kendel (berani) = nirbaya, nirbita, sura, wani, sudira
- Keris = dhuwung, wangkingan, katga, curiga, suduk
- Kethek (monyet) = juris, rewanda, munyuk, wre, palwaga, wanara, kapi
- Kewuhan (segan) = wagugen, kepwan, keron, kewran, kaweken
- Kidang (rusa) = mrega, arina, saraba, cemuru, wariga
- Kidul (selatan) = duksina, daksina
- Kobong (terbakar) = kobar, kawlagar, katunu
- Kodhok (katak) = wyangga, canthuka, wiyung
- Kombang (kumbang) = bremara, bremari, sadpada, madukara
- Kondhang (terkenal) = kasub, kawentar, kombul, kasusra, kalok, kaloka, kontap, kongas, kajuwara, komuk, kojat, kasumbageng jagat, kaonang-onang, kajanapriya, misuwur, mashur
- Kulit = kusika, carma, walulang, wacucal
- Kulon (barat) = pascima
- Kuning = gadhing, jenar, pita, jene
- Kuping (telinga) = talingan, karna, karni
- Kuwatir (khawatir) = ganggam, sandeya, sumelang, mamang, uwas, walang ati, walang kayun, walang kapti, walangdriya
- Jurang = parung, sigrong, trebis, trejung, rejeng
- Lanang (pria/lelaki) = jalu, jaler, kakung, priya
- Langit = akasa, gegana, jumantara, boma, byoma, bomantara, antariksa, wiyat, wiyati, widik-widik, tawang, awang-awang
- Lawang (pintu) = kori, wiwara
- Lestari = widada, lestantun, sempulur
- Lintah = uta, wredhu angga
- Lintang (bintang) = wintang, sasa, sudama, kartika, taranggana
- Lor = utara
- Lungguh (duduk) = lenggah, sila, linggih
- Manawa (jika/kalau) = manawi, yen, yan, lamun, kalamun, bilih
- Manuk (burung) = peksi, kaga, kukila
- Mega (awan) = ima, irawan, mendhung, jaladara, imantaka, kokap, jalada
- Menyawak (memanggil)= kawuk, salira
- Ndeleng (melihat) = ndulu, natmata, mangeksi, mulat, miyat, anon
- Patih (wakil raja) = warangkapraja, mantriwredha, mantrimuka, nindyamantri, mantri pangayun, mantri wisesa
- Pinggir = tepi, swamipa, imbang, iring
- Prajurit = wadya, bala, tantra, wadyabala, wadyatantra, balakoswa, bretya, wrahatbala
- Putih = pethak, seta, pinge, dawala, pingul
- Ratu = aji, katong, pamasa, pamase, narpa, narpati, narapati, narendra, raja, naranata, naradipa, naradipati, nareswara, dhatu
- Rembulan = wulan, candra, sasi, tengsu, sitengsu, badra, basanta, lek, soma, sitaresmi, sasadhara
- Segara = samodra, laut, jalanidhi, jaladri, udadi, arnawa
- Slamet = rahayu, raharja, yuwana, basuki, swasta, lestari, widada
- Sorot = sunar, sunu, cahya, prawa, praba, senen, sirat, kenyar, ujwala, ujwalita
- Srengenge (matahari) = arka, aruna, aditya, pratangga, pratanggapati, pratanggakara, diwangkara, prabangkara, baskara, bagaskara, radite, raditya, surya, bagaspati
- Tansah (selalu) = sanityasa, lana, anggung, manggung, lumintu, lumintir
- Tuladha (contoh) = kupiya, palupi, conto, darsana, lupiya
- Udan (hujan) = jawah, jawuh, jaweh, wresthi, riris, rarabi, taracab, warsa
- Untu (gigi) = denta, waja
- Wadon (wanita) = estri, dhuhita, wanita, gini, rini, putri, wanodya, garini, retno, dayinta, juwita, wadu
- Wadya (pasukan) = bala, tantra, wadyabala, wadyatantra, balakoswa, bretya, wrahatbala
- Wangi = arum, amrik, sumrik, minging, ngambar, ngambar-ambar
- Wetan = purwa, timur
- Wetu (keluar) = wedal, wiyos, wahya, wedhar, babar, mijil, wimba, wurya
Bahasa Jawa masih memiliki banyak kata yang memiliki dasanama. Tapi dalam pergaulan sehari-hari, sinonim tersebut jarang digunakan. Malah lebih sering digunakan untuk lagu/gendhing.